အာဆီယံအစုိးရမ်ား၏ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္

ေခတ္ၿပိဳင္ အယ္ဒီတာအာေဘာ္ | လြန္ခဲ့ေသာ ဇူလုိင္လက ထုိင္းႏုိင္ငံ၌ က်င္းပသည့္ အာဆီယံႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးမ်ားအစည္းအေ၀းတြင္ အာဆီယံ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔ကုိ “အာဆီယံအစုိးရမ်ား၏ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္” ဟု အမည္ေပး၍ အပုိင္း (၉) ပုိင္းပါ အေျခခံစည္းကမ္း (၇) မ်က္ႏွာကုိ အတည္ျပဳလုိက္သည္။ ေအာက္တုိဘာလ ထုိင္းႏုိင္ငံတြင္ က်င္းပေသာ (၁၅) ႀကိမ္ေျမာက္ အာဆီယံထိပ္သီးညီလာခံတြင္ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္၌ ပါ၀င္ေသာ ကုိယ္စားလွယ္မ်ားကုိ မိတ္ဆက္ေပး၏။ အစုိးရက ဖြဲ႔သည့္ေကာ္မရွင္ျဖစ္၍ အစုိးရအမႈထမ္း အမ်ားဆုံးပါ၀င္ေနသည္။

အင္ဒုိနီးရွားကုိယ္စားလွယ္မွလြဲ၍ က်န္ကုိယ္စားလွယ္မ်ားသည္ ၀ါရင့္အစုိးရအမႈထမ္းမ်ားျဖစ္ေနသည္ကုိ ေတြ႔ရ၏။ လူ႔အခြင့္အေရးႀကိဳးပမ္းမႈ အေတြ႔အႀကံဳ မရွိၾကပါ။ ဥပမာ နအဖကုိယ္စားလွယ္ ဦးေက်ာ္တင့္ေဆြဆုိသူသည္ မဆလေခတ္ ၁၉၆၈ ကတည္းက ႏုိင္ငံျခားေရးဌာနတြင္ အမႈထမ္းသည့္ သံတမန္တဦးသာျဖစ္သည္။ သံတမန္လုပ္သက္ အႏွစ္ (၄၀) ေက်ာ္ရွိၿပီး ကုလသမဂၢအၿမဲတမ္း နအဖကုိယ္စားလွယ္အျဖစ္ အမႈထမ္းေနသူျဖစ္သည္။ အဂၤလိပ္စကားေျပာ၍ နအဖဘက္မွ ေရွ႕ေနလုိက္ေပးၿပီး ႏိုင္ငံျခားတြင္ အေနမ်ားသူျဖစ္၏။ နအဖလုပ္သမွ် အားလုံးမွန္သည္ဟု ဦးေက်ာ္တင့္ေဆြ ႏုိင္ငံတကာ၌ ေျပာေနသည္ကုိ မၾကာခဏၾကားရ၏။

အင္ဒုိနီးရွားကုိယ္စားလွယ္ Mr. Rafendi Djamin ကမူ လူ႔အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားမႈတြင္ တက္ႂကြစြာ ပါ၀င္ခဲ့သူျဖစ္သည္။ ၎သည္လည္း ဦးေက်ာ္တင့္ေဆြကဲ့သုိ႔ပင္ Netherland ႏုိင္ငံမွ ဘဲြ႔ရထားသူျဖစ္၏။ သုိ႔ေသာ္လည္း ႏုိင္ငံျခား၌ မဟာ၀ိဇၨာဘြဲ႔ယူၿပီးသည္နွင့္ လူ႔အခြင့္အေရးကုိ ႐ုိေသေလးစားရန္ အင္ဒုိနီးရွားတြင္ လႈပ္ရွားသူျဖစ္သည္။ ဦးေက်ာ္တင့္ေဆြက စစ္အစုိးရကုိကုိယ္စားျပဳ၍ ႏုိင္ငံျခား၌ လိမ္ညာ၀ါဒျဖန္႔ေနစဥ္ Mr. Rafendi Djamin သည္ လူ႔သိကၡာျမႇင့္တင္ေရးအဖြဲ႔ကုိ အင္ဒုိနီးရွား၌ တည္ေထာင္ႏုိင္ခဲ့၏။ ယခုအခါတြင္ အင္ဒုိနီးရွားလူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔မ်ားကုိ ညႇိႏႈိင္းေပးသူအျဖစ္ တာ၀န္ယူထားသည္။ ထုိေၾကာင့္ သတင္းသမားမ်ားသည္ သူ႔ကုိသာေရြးၿပီး ေမးျမန္းေလ့ရွိသည္။ ဦးေက်ာ္တင့္ေဆြကုိ ေမးပါက ဗိုလ္ခ်ဳပ္မႉးႀကီး ၾကပ္ေျပးသန္းေရႊ၏ အဆုိအမိန္႔ကုိသာ ၾကားရမည္ျဖစ္၏။

အာဆီယံအဖြဲ႔၏ အလွည့္က်ဥကၠ႒သည္သာ အာဆီယံလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္၏ ဥကၠ႒ လုပ္ပုိင္ခြင့္ရွိသည္။ ျပႆနာျဖစ္ပါက ကုိယ္စားလွယ္အားလုံးသေဘာတူမွ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ႏုိင္သည္။ သေဘာတူခ်က္ မရယူႏုိင္ေသာ ကိစၥ၌ ႏွစ္စဥ္ပုံမွန္က်င္းပေသာ အာဆီယံထိပ္သီးညီလာခံတြင္ အစုိးရအႀကီးအကဲမ်ားက ဆုံးျဖတ္လိမ့္မည္ဟုဆုိသည္။ အာဆီယံပဋိညာဥ္စာခ်ဳပ္အရ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ခ်ရမည့္ သေဘာျဖစ္သည္။ သို႔ျဖစ္၍ အာဆီယံႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးမ်ားအစည္းအေ၀းသည္ လူ႔အခြင့္အေရး အာဏာပုိင္အဖြဲ႔ျဖစ္ေန၏။ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္၏ အေျခခံစည္းမ်ဥ္းႏွင့္ပတ္သက္၍ အျငင္းပြားလာပါက အာဆီယံႏုိင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီးမ်ားအစည္းအေ၀းကပင္ ဆုံးျဖတ္ရမည္ဟု ဆုိသည္။

လုံၿခံဳေရးကိုအေၾကာင္းျပ၍ အတုိက္အခံကုိ ႏွိမ္နင္းရာတြင္ အာဆီယံအစုိးရမ်ား အသြင္တူၾကသည္။ အတုိက္အခံႏုိင္ငံေရးသမား၊ လူ႔အခြင့္အေရးကာကြယ္ေရးသမား၊ သတင္းသမား စသည္တုိ႔ကုိ လုပ္ႀကံတရားစြဲၿပီး အျပစ္ေပးသည့္ေနရာတြင္ စင္ကာပူသည္ နာမည္ႀကီး၏။ မင္းဆရာ လီကြမ္ယူးႏွင့္ သားျဖစ္သူ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ကုိ ေ၀ဖန္၍ ဒဏ္႐ုိက္ခံရသူမ်ားရွိသည္။ တရားသူႀကီးဘက္လုိက္ပုံကုိ ေထာက္ျပ၍ ေထာင္ (၃) လ က်သူရွိ၏။ ျမန္မာျပည္၌မူ အႏွစ္ (၃၀) ေထာင္က်သြားႏုိင္သည္။ စင္ကာပူအတုိက္အခံသည္ အၿမဲတမ္း တရားစြဲခံ၊ ဒဏ္႐ုိက္ခံ၊ ေထာင္က်ခံေနရသည္။ စင္ကာပူအစုိးရသည္ အၾကမ္းမဖက္ဘဲ တရားစြဲၿပီး တရားသူႀကီးကုိ လုိသလုိ အသုံးျပဳေနသည္။ ဗမာစစ္အုပ္စုနဲ႔ ဘိန္းေမွာင္ခို ေလာ္စစ္ဟန္ကဲ့သုိ႔ေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား၏ မသမာေငြေၾကးကုိ လီကြမ္ယူးတုိ႔သားအဖက ၾကည့္႐ႈေစာင့္ေရွာက္ထိန္းသိမ္းေပးသည္။

အာဆီယံအစုိးရမ်ားသည္ ေရြးေကာက္ပြဲကုိမေၾကာက္ပါ။ လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆုိေရးသားခြင့္ကုိသာ ေၾကာက္ၾကသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အာဆီယံလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္၌ အဖြဲ႔၀င္အားလုံးသေဘာတူသည့္ ကိစၥကုိသာ ေဆြးေႏြးႏုိင္သည္။ နအဖအစုိးရ သေဘာမတူပါက ျမန္မာ့လူ႔အခြင့္အေရးကိစၥကုိ အာဆီယံလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္၌ မေဆြးေႏြးႏုိင္ပါ။ ျမန္မာျပည္တြင္ လူ႔အခြင့္အေရး အမ်ားဆုံးခ်ဳိးဖ်က္ေနသည္မွာ အစုိးရလက္ေအာက္ခံ လက္နက္ကုိင္အဖြဲ႔မ်ားျဖစ္၏။ အစုိးရ၏ မတရားအႏုိင္က်င့္မႈကုိ အစုိးရလူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔က မဟန္႔တားႏုိင္၍ အျပည္ျပည္ဆုိင္ရာ အဖြဲ႔အစည္းမ်ားကုိ အကူအညီေတာင္းေနရျခင္းျဖစ္၏။ အစုိးရ၏ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးဖ်က္မႈကုိ အာဆီယံလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္က အေရးမယူႏုိင္ပါ။

သုိ႔ေသာ္လည္း အင္ဒုိနီးရွားကုိယ္စားလွယ္ Mr. Rafendi Djamin သည္ အဆုိးဘက္ကမျမင္ပါ။ အစုိးရမ်ားက စတင္တည္ေထာင္သည့္အတြက္ လူ႔အခြင့္ေရး မျမႇင့္တင္ႏုိင္ဟူ၍ မေျပာႏုိင္ေၾကာင္း သူက ယူဆသည္။ လူ႔အခြင့္အေရးကိစၥ စတင္ႏုိင္ၿပီျဖစ္၍ လူ႔အခြင့္အေရးကုိ ျမႇင့္တင္ကာကြယ္ႏုိင္ေအာင္ ႀကိဳးပမ္းရမည္ဟု ဆုိပါသည္။ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိေသာ ေ၀ါဟာရကုိ အာဆီယံအုပ္စုက လက္ခံလာသည္ကပင္ တုိးတက္မႈျဖစ္သည္ဟု ျမင္ၾကသူမ်ားလည္းရွိသည္။ စကားမ်ားေသာအဆင့္မွ လက္ေတြ႔လုပ္ႏုိင္ေသာအဆင့္ကုိေရာက္ရန္ တျဖည္းျဖည္းလုပ္ယူသြားရမည့္သေဘာျဖစ္၏။

ေလာေလာဆယ္ ေက်နပ္စရာမေကာင္းေသာ္လည္း လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ရွိျခင္းသည္ မရွိသည္ထက္ေတာ္ေသးသည္ဟု ယူဆသူမ်ားလည္းရွိသည္။ တဖက္သတ္အႏုိင္က်င့္တတ္ေသာ အာဆီယံအစုိးရမ်ားက လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္ဆုိေသာ အေျခခံေလး တည္ေဆာက္ႏုိင္သည္ကုိ တုိးတက္မႈဟု ဆုိလုိျခင္းျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အဆင့္အတန္းမရွိေသာ ေဘာင္ခတ္မႈမ်ားကုိ ေ၀ဖန္ေနမည့္အစား သတ္မွတ္ထားသည့္ေဘာင္အတြင္း အစြမ္းကုန္ေဆြးေႏြးသြားရန္ အေရးႀကီးသည္ဟု ယုံၾကည္သူမ်ားလည္း ရွိသည္။ အာဆီယံလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္သည္ ခရီးရွည္သြားရပါလိမ့္မည္။

အာဖရိက လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္သည္ အာဆီယံထက္ အမ်ားႀကီးသာ၏။ အာဖရိကႏုိင္ငံမ်ားသည္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမႈ၊ ဖိႏွိပ္ညႇဥ္းပန္းမႈ စသည္မ်ားကုိ ရင္ဆုိင္ေနရၿပီး အာဆီယံက့ဲသုိ႔ မခ်မ္းသာေသာ္လည္း လူ႔အခြင့္အေရးစနစ္တြင္မူ ေရွ႕တန္းေရာက္ေနပါသည္။ အာဖရိကလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္အဖြဲ႔၀င္ (၁၁) ဦး၏ ရာထူးသက္တမ္းသည္ (၆) ႏွစ္ျဖစ္ၿပီး သက္တမ္းတုိးႏုိင္ပါသည္။ ဤပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ လူ႔အခြင့္အေရးနယ္ပယ္၌ ဂုဏ္သိကၡာရွိၿပီး သူတုိ႔အစုိးရႏွင့္ မပတ္သက္သူမ်ားပင္ျဖစ္၏။
ထုိ႔ေၾကာင့္ အာဖရိကလူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္သည္ အစုိးရႏွင့္ဆန္႔က်င္ေသာ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ကုိ ခ်ပုိင္ခြင့္ရွိသည္။ ၀ရမ္းမပါဘဲ ဖမ္းဆီးထိန္းသိမ္းထားေသာ သတင္းသမားတဦးကုိလႊတ္ေပးရန္ အာဖရိက လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္က Nigiria စစ္အစုိးရကုိ အေၾကာင္းၾကားဖူး၏။ Sierra Leone ႏုိင္ငံမွ ထြက္ေျပးလာေသာ ဒုကၡသည္မ်ားကုိ ညႇဥ္းပန္းႏွိပ္စက္ မုဒိမ္းက်င့္ရန္ ၂၀၀၄ ၌ ေျမႇာက္ေပးခဲ့ေသာ Guinea သမၼတသည္ အာဖရိကလူ႔အခြင့္အေရးပဋိညာဥ္ကုိ ေဖာက္ဖ်က္ေၾကာင္း အာဖရိကလူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္က ဆုံးျဖတ္သည္။ အာဖရိက လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္၏ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ားကုိ သက္ဆုိင္ရာ အစုိးရက မလုိက္နာေသာ္လည္း အစုိးရ၏ မတရားလုပ္မႈကုိ ေထာက္ျပႏုိင္သည္ကုိကပင္ အာဆီယံထက္ အဆေပါင္းမ်ားစြာ သာေနသည္ဟု ေခၚႏုိင္ပါသည္။